The Expanded Image as an expression of the contemporary art experience
Summery of PhD dissertation
(French and polish version below)
Keywords:
The contemporary image, art experience, embodied experience of art, space, materiality, incorporeality of the image, performativity of the image, immersion, the expanded image, networked nature of the image, transdisciplinarity, hybridity.
In this dissertation I discuss the question of the image's contemporaneity and the ontological status of its contemporary form, combining philosophical considerations with art theory. I refer to artistic works from the end of the 20th century and the first decades of the 21st century, as well as to my own experience making art.
The paper consists of two parts – in the first I analyse the contemporary experience of art and identify its essential elements, while in the second part, using the results of the research from the first part, I point to various changes in contemporary art practice, which, as I believe, have brought about a need to redefine the concept of the image. I argue that the contemporary modus of the image is shaped by the changing ways in which we experience art and treat the subject as a relational, nomadic being. I show that the expansion of the discourse regarding the experience of art en general (consisting in the extension of the vision-centered paradigm of perception with such components as space, movement and corporeality, touch, the appreciation of a multisensory and synaesthetic experience, the valuing of embodied communication and attention) – when applied to the image – exceeds the framework of its traditional interpretation, revealing its hybrid character. Adopting the term Expanded Image to describe this contemporary modification of the concept of the image, I examine whether advanced technologies are a necessary condition for its existence and whether they have had a decisive influence on the formation of the hybrid character of the image. When analysing the immersive experience, I go beyond virtual reality and include actual reality in the scope of immersion. The conditions of the immersive experience, understood in such a way and, identified during the analysis of concrete artistic realisations, turn out to be independent of the technologically advanced instruments used in them. I argue that perception and attention are decisive for their fulfilment.
While asking questions about the ontological status of contemporary images, I reflect on their materiality and non-corporeality. In the course of conducting analyses into modes of thinking that transgress dualistic divisions (new materialism, phenomenology, structuralism, postmodernism), I expose the open, assemblage-related, rhisomatic and paradoxical character of the contemporary image. A network-like nature and paradox, treated as constituent features of the image, point to its event-like and performative essence, revealing not so much its way of being as its way of becoming.
In the course of my analysis, it turns out that it is not the frame or the screen, nor advanced technology (hitherto associated with the pictorial novum, defined in new media theory as being post-image), but “space” that is the research field where the constituent features of the contemporary image can be found.
In this dissertation, I also ponder the difference between transdisciplinarity and hybridity in contemporary art. I show, in concrete analyses, that it is hybridity, and not transdisciplinarity, that constitutes a property of both our current reality and art; moreover, it also has a decisive influence on the current character of the image itself. In contemporary artistic works there occurs not merely a transdisciplinary intertwining of scientific disciplines and media, but also a free mixing of different levels of experience, dimensions of space, reality, cultures and heterogeneous elements whose influence on the way an individual work of art is ultimately experienced cannot be foreseen or described. Hybridity also emphasises the network-like character of the image, making it possible to perceive it as an entity made up of various interlacing levels, systems or codes, and at the same time as something involving the coexistence of the material with the immaterial, of reality with the virtual, of the augmented and the current, of science with art, and of traditional media with the "new-media”.
The previously used divisions into painting and the digital image, or the traditional and contemporary image – in the context of the analyses conducted in this dissertation – now appear in a new light: the expanded image avoids dichotomous, separating divisions and clearly defined borders. The contemporary image has an open character, allowing for the inclusion of new elements. The Expanded Image is thus constantly becoming.
As a result of my research, I propose that the concept of the Expanded Image be introduced in the contemporary art discourse.
Obraz rozszerzony jako wyraz współczesnego doświadczenia sztuki
Streszczenie rozprawy doktorskiej
Wydział Filozofii
Uniwersytet Warszawski
W niniejszej rozprawie podejmuję namysł nad kwestią aktualności obrazu i statusem ontologicznym jego współczesnej postaci łącząc rozważania filozoficzne z teorią sztuki. Odnoszę się do współczesnych realizacji artystycznych i doświadczenia własnej praktyki artystycznej. Praca składa się z dwóch części – w pierwszej analizuję współczesne doświadczenie sztuki i wyodrębniam jego istotne elementy, w drugiej, wskazuję na zmiany we współczesnej praktyce artystycznej, które generują konieczność redefinicji pojęcia obrazu. Uzasadniam, że współczesny modus obrazu kształtuje się w związku ze zmieniającymi się sposobami doświadczania sztuki i ujmowania podmiotu jako bytu relacyjnego, nomadycznego. Pokazuję, że rozszerzenie dyskursu na temat doświadczenia sztuki en general (poszerzenie wzrokocentrycznego paradygmatu percepcji o komponenty takie jak przestrzeń, ruch, cielesność, dotyk, synestetyczność czy komunikację ciałosferyczną) – gdy odniesiemy je do obrazu, prowadzi do przekroczenia ram jego tradycyjnej wykładni ujawniając hybrydyczny charakter. Przyjmując dla określenia tej współczesnej modyfikacji pojęcia obrazu termin obraz rozszerzony, "Expanded Image", badam, czy zaawansowane technologie są koniecznym warunkiem jego istnienia. Analizując doświadczenie immersyjne wychodzę poza rzeczywistość wirtualną włączając w jego zakres również rzeczywistość aktualną. Wyodrębnione podczas analiz konkretnych realizacji artystycznych warunki tak rozumianego doświadczenia immersyjnego okazują się być niezależne od zastosowanego w nich zaawansowanego technologicznie instrumentarium. Następnie, pytając o status ontologiczny współczesnych obrazów, podejmuję namysł nad ich materialnością i bezcielesnością. W toku analiz prowadzonych w trybach myślenia przekraczającego dualistyczne podziały (nowy materializm, fenomenologia, strukturalizm, postmodernizm) eksponuję otwarty, asamblażowy, sieciowy i paradoksalny charakter współczesnego obrazu. Sieciowość i paradoks potraktowane jako konstytutywne cechy obrazu wskazują na jego wydarzeniowy i performatywny charakter ujawniając nie tyle jego sposób bycia, co stawania się. W toku analizy okazuje się, że to nie rama, ekran, czy zaawansowana technologia (łączona do tej pory z novum obrazowym określonym w teorii nowych mediów jako post-obraz), ale specyficznie rozumiana przestrzeń jest tym polem badawczym, na którym odnaleźć można konstytutywne cechy współczesnego obrazu. W niniejszej rozprawie podejmuję również namysł nad różnicą między transdyscyplinarnością a hybrydycznością współczesnej sztuki. Wskazuję w konkretnych analizach, że to właśnie hybrydyczność, a nie transdyscyplinarność, jest właściwością zarówno aktualnej rzeczywistości, jak i sztuki; ona także ma decydujący wpływ na aktualny charakter samego obrazu. We współczesnych realizacjach artystycznych dochodzi nie tylko do transdyscyplinarnego przenikania się dyscyplin naukowych i mediów, ale do swobodnego mieszania się różnych poziomów doświadczenia, wymiarów przestrzeni, rzeczywistości, kultur oraz heterogenicznych elementów, których wpływ na faktyczny przebieg jednostkowego doświadczenia sztuki nie daje się przewidzieć ani opisać. Hybrydyczność uwydatnia sieciowy charakter obrazu pozwalając na ujęcie go jako sfery przenikania się rozmaitych poziomów, systemów czy kodów, m.in. różnych poziomów rzeczywistości (wirtualnej, poszerzonej i aktualnej), współistnienia materialności z niematerialnością, nauki ze sztuką, mediów tradycyjnych z „nowymi”. Stosowany dotychczas podział na obraz malarski i cyfrowy czy obraz tradycyjny i współczesny w kontekście przeprowadzonych analiz ukazuje się w nowym świetle – obraz rozszerzony unika dychotomicznych podziałów i wyraźnie zdefiniowanych granic. Posiada otwarty charakter pozwalający na włączanie wciąż nowych elementów. Obraz rozszerzony, "Expanded Image", nieustannie się staje. W wyniku przeprowadzonych badań proponuję wprowadzenie do dyskursu sztuki najnowszej pojęcia obrazu rozszerzonego, "Expanded Image".
Fragmenty recenzji (dr hab. Moniki Murawskiej oraz prof. Piotra Zawojskiego) :
Z recenzji dr hab. Moniki Murawskiej :
„Wprowadzenie pojęcia Expanded Image oceniam jako cenne i odkrywcze, podobnie jak próbę odpowiedzi na pytanie o status ontologiczny współczesnych obrazów. Poruszone w pracy problemy są wyjątkowo aktualne, a dobór opisanych działań artystycznych jest nie tylko trafny, ale wyjątkowo bogaty i intrygujący, świadcząc o znakomitej znajomości współczesnego pola kultury wizualnej. Warto podkreślić, że omawiane przykłady prac stają się ilustracją dla konkretnych teorii, trafnie pokazując ich możliwe zastosowanie w praktykach artystycznych”.
„Za wartościowe badawczo uznaję także powiązanie obrazu z cielesnością i wszystkimi zmysłami, którymi dysponuje, a także ważną w tym kontekście próbę przekroczenia, za Merleau-Pontym, opozycji między refleksją a tym, co zmysłowe (…). Szczególnie ważne jest też moim zdaniem podkreślenie znaczenia przestrzeni w rozważaniach nad obrazem i jej uprzywilejowana pozycja”.
„Expanded Image, co Doktorantka podkreśla, wywodzi się z kategorii Expanded Cinema, i okazuje się, powtórzę, znakomitym narzędziem pojęciowym, które może stać się przydatne w badaniu i analizowaniu działań artystycznych tout court, a tym samym kultury wizualnej. I mam nadzieję, że się nim stanie”.
Z recenzji prof. Piotra Zawojskiego:
„Recenzowana praca doktorska, a także jej Autorka, to nie tak częsty przypadek, który w pewnym sensie wykracza poza standardy życia akademickiego i artystycznego. (…) sylwetkę Doktorantki ukształtowały te dwie aktywności : artystyczna i naukowa (…) I w jednym, i w drugim Pani Sieradzka-Kubacka jest aktywna i twórcza, być może zresztą ten dychotomiczny podział jest w istocie sztuczny, bowiem te różne sfery działania są dwiema stronami konsekwentnego podążania wybraną drogą przez artystkę, która uznała, że sztuka i nauka, szczególnie obecnie, to dwa ściśle ze sobą zazębiające się obszary aktywności poznawczej, w związku z czym ich formalne i instytucjonalne rozdzielanie nie musi być zawsze i wszędzie realizowane”.
„Wykracza ona poza standardy akademickiego, mocno sformalizowanego pisania „dysertacyjnego”, ale oferuje w zamian interesującą próbę splecenia w jedność własnych doświadczeń artystycznych (optyka zdecydowanie subiektywistyczna) z porządkiem (zobiektywizowanej) narracji opierającej się na regułach wywodu naukowego”.
L'image élargie comme l’expression d’une expérience contemporaine d'art
Résumé de la thèse
Departement de Philosophie
Université de Varsovie, Pologne
Dans cette thèse, j’examine la question de l'actualité de l'image et du statut ontologique de sa forme contemporaine, en combinant des considérations philosophiques et la théorie de l'art. Je me réfère aux réalisations artistiques de la fin du XXe siècle et des premières décennies du XXIe siècle, ainsi qu'à l'expérience de ma propre pratique artistique.
La thèse se compose de deux parties : dans la première, j'analyse l'expérience contemporaine de l'art et j'en identifie les éléments essentiels ; dans la deuxième, j'utilise les résultats de la recherche pour définir l’image contemporaine elle-même.
Dans la première partie, je souligne les changements qui se sont passés dans la pratique artistique et qui, à mon avis, génèrent la nécessité de redéfinir la notion de l'image. J'essaie de justifier que premièrement le modus contemporain de l'image est le résultat de l'évolution des manières de ressentir l'art et, deuxièmement, que c’est la conséquence de considérer le sujet comme un être relationnel et nomade. J’indique que l'expansion du discours sur l'expérience de l'art en général (visant à l'extension du paradigme de la perception centrée sur le regard avec des composantes telles que l'espace, le mouvement et la corporalité, le toucher, la valorisation de l’expérience multisensorielle et de la synesthésie, ainsi que la valorisation de la communication affective ou « corporelle » et enfin l'attention) - lorsqu'elle est appliquée à une image, elle dépasse le cadre de son interprétation traditionnelle et révèle son caractère hybride. Adoptant le terme d'image élargie (Expanded Image) pour décrire cette modification contemporaine de la notion de l'image, j'examine si les technologies avancées sont une condition nécessaire à son existence et si elles ont eu une influence déterminante sur la formation du caractère hybride de l'image. Lorsque j'analyse l'expérience immersive, je vais au-delà de la réalité virtuelle et j'inclus la réalité réelle dans le champ de la recherche sur l'immersion. Les conditions de l'expérience immersive ainsi révélées, (identifiées lors de l'analyse des réalisations artistiques contemporaines), s'avèrent indépendantes des instruments de technologie avancée. J’argue que c’est la perception et l'attention qui sont essentielles.
Puis, en envisageant le statut ontologique des images contemporaines, j’analyse le problème de leur matérialité ou de leur incorporéité. Au cours d'examens menés dans l’esprit qui transgresse les divisions dualistes (nouveau matérialisme, phénoménologie, structuralisme, postmodernisme), j'expose le caractère ouvert, paradoxal et rhisomatique de l'image contemporaine ainsi que sa nature relative. J’argue que ce sont des éléments constitutifs de l'image, ils indiquent son caractère éventuel et performatif, en révélant pas tellement sa manière d'être que sa manière de devenir.
Au cours de l'analyse, il s'avère que ce n'est pas le cadre ou l'écran, ni la technologie avancée (jusqu'à présent associée avec la post-image dans la théorie des nouveaux médias), mais c’est l'espace qui se trouve dans le champ approprié de recherche ou on peut trouver les caractéristiques constitutives de l'image contemporaine.
Dans cette thèse, j’envisage de même la différence entre la transdisciplinarité et l’hybridité de l'art contemporain. Je prouve par des analyses concrètes que c'est l'hybridité, et non la transdisciplinarité, qui caractérise à la fois la réalité actuelle et l’art. Elle exerce également une influence déterminante sur le caractère actuel de l'image elle-même. Dans les réalisations artistiques contemporaines, nous pouvons observer non seulement une interpénétration transdisciplinaire des disciplines scientifiques et des médias, mais aussi une intrication de différents niveaux d'expérience, de dimensions d'espace, de réalité, de cultures et d'éléments hétérogènes dont l'influence sur l’expérience individuelle d’art ne peut être ni prévue ni décrite. L'hybridité souligne également le caractère rhisomatique de l'image, ce qui permet de la percevoir comme la sphère d'interpénétration de différents niveaux, systèmes ou codes, et en même temps de l’envisager comme le champ de la coexistence du matériel et l'immatériel, de la réalité virtuelle, augmentée et actuelle, de la science et l'art, des médias traditionnels et les "nouveaux" médias.
Dans le contexte des analyses menées, la division entre la peinture et l’image numérique, ou l’image traditionnelle et contemporaine réapparaît dans la nouvelle perspective - l'image élargie évite les divisions dichotomiques et les frontières clairement définies. L'image contemporaine a un caractère ouvert, qui permet d'inclure de nouveaux éléments. L'image élargie devient sans cesse.
À la suite de mes recherches, je propose d'introduire la notion de l'image élargie, Expanded Image, dans le discours de l'art contemporain.